किशोरी शक्ती योजना माहिती
Kishori Shakti Yojana Information
15 मे 2004 रोजी महाराष्ट्र शासनाच्या एकात्मिक बाल विकास आणि बालिका गट विभागाने किशोरी शक्ती योजना सुरू केली. राज्यातील मुलींचे भविष्य लक्षात घेऊन योजना कसा सुधारता येईल? महाराष्ट्र सरकारने यासाठी किशोरी शक्ती योजना सुरू केली. किशोरवयीन मुलींचे आरोग्य सुनिश्चित करण्यासाठी या योजनेअंतर्गत विशेष तरतुदी स्थापित केल्या आहेत.
राज्यातील प्रत्येक अंगणवाड्यातील किशोरवयीन महिलांना या योजनेअंतर्गत आयएफए आणि जंतनाशक औषधी मिळाली आहे. मुलींनी सहा महिन्यांनी एकदा या गोळ्या घ्याव्यात. हा महाराष्ट्र सरकारचा GR आहे.
राज्यातील किशोरवयीन मुलींना अधिक मानसिक, शारीरिक आणि भावनिक बळ देण्यासाठी महाराष्ट्र सरकारने महाराष्ट्र किशोरी शक्ती योजना सुरू केली. हे दारिद्र्यरेषेखालील दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबातील मुलींच्या शारीरिक, सामाजिक, मानसिक आणि भावनिक विकासासाठी प्रशिक्षण प्रदान करते.
सरकार प्रत्येक किशोरवयीन मुलांसाठी या योजनात दरवर्षी ₹1,00,000 ची गुंतवणूक करेल. 11 ते 18 वयोगटातील किशोरवयीन मुली या योजनासाठी अर्ज करू शकतात, जो महिला आणि बाल विकास विभागाद्वारे चालवला जाईल.
महाराष्ट्र किशोरी शक्ती योजना मुलींना स्वतःचा आणि त्यांच्या कुटुंबाचा योग्यरित्या विकास करण्यासाठी आवश्यक असलेली मानसिक आणि शारीरिक शक्ती देईल आणि त्यामुळे देशाच्या प्रगतीत हातभार लावेल. इतर राज्यातील किशोरवयीन मुलींनाही याच्या अनुषंगाने विकसित होण्यासाठी शिक्षण दिले जाईल. योजनाचे फायदे मिळवण्यासाठी मुलींनी अर्ज करणे आवश्यक आहे आणि ते ते अंगणवाडी केंद्रामार्फत करतील.
किशोरी शक्ती योजना म्हणजे काय
What is Kishori Shakti Yojana
किशोरी शक्ती योजनेचा उद्देश किशोरवयीन मुलींना त्यांच्या सर्वोत्कृष्ट क्षमतेची जाणीव करून देणे हा आहे. याव्यतिरिक्त, किशोरवयीन मुलींचे जीवन आणि सामान्य विकास वाढविण्यासाठी एक सखोल योजना ठेवला जातो. या योजनाचे प्राथमिक उद्दिष्ट किशोरवयीन महिलांना स्वतंत्र होण्यासाठी विविध कौशल्ये देणे हे आहे.केंद्र सरकारचा एक योजना , एकात्मिक बाल विकास सेवा हा केंद्र सरकारच्या योजनाची पुनर्रचना आहे. केंद्र सरकार किशोरी शक्ती योजनेला पाठिंबा देते. मागील प्रणाली याद्वारे लक्षणीय विस्तारली गेली आहे.
अनेक मुली अजूनही त्यांच्या कुटुंबाच्या खालच्या दर्जाच्या परिस्थितीमुळे शिक्षण घेऊ शकत नाहीत. बिकट परिस्थितीमुळे, वडील आणि आई कामावर निघून जाताना संपूर्ण घर चालवण्याची जबाबदारी घरी राहणाऱ्या मुलीवर असते. परिणामी मुलींना शिक्षण घेता येत नाही. त्यामुळे त्यांचे शिक्षण अजूनही कमी आहे.शाळेत प्रवेश न घेतलेल्या किशोरवयीन महिलांना, विशेषत: 11 ते 18 वयोगटातील, त्यांच्या हक्कांबद्दल जाणून घेण्यासाठी, त्यांचे आरोग्य राखण्यासाठी आणि स्वयंपूर्ण बनण्यास मदत करण्यासाठी हा योजना तयार करण्यात आला होता.
किशोरी शक्ती योजनेची थोडक्यात माहिती
Kishori Shakti Yojana in Short
| योजनेचे नाव | किशोरी शक्ती योजना |
| कोणाद्वारे सुरु करण्यात आली? | राज्य सरकार |
| विभाग | महिला व बाल विकास |
| योजनेचा उद्देश काय आहे? | किशोर वयीन मुलींना शारीरिक व मानसिक दृष्टीने मोफत प्रशिक्षण देणे हा या योजनेचा प्राथमिक उद्देश आहे |
| लाभ | मुलींना मोफत प्रशिक्षण |
| लाभार्थी | राज्यातील ११ ते १८ वयोगटामधील मुली |
| अर्ज करण्याची प्रक्रिया | ऑफलाईन |
किशोरी शक्ती योजनेची वैशिष्टे
Features of Kishori Shakti Yojana
- या योजनाचा लाभ घेतलेल्या मुलींना राज्य सरकार दरवर्षी 1 लाख रुपये देणार आहे.
- या योजनेअंतर्गत, किशोरवयीन मुलींना अधिकृत आणि अनौपचारिक दोन्ही प्रकारचे शिक्षण मिळते.
- किशोरवयीन मुलींना आत्मसन्मान आणि आत्मविश्वास वाढवण्याची कौशल्ये शिकवली जातील.
- महाराष्ट्रातील 11 ते 18 वयोगटातील किशोरवयीन मुली ज्यांनी शाळा किंवा महाविद्यालय सोडले आहे आणि दारिद्र्यरेषेखाली जीवन जगत आहेत त्या किशोरी शक्ती योजनेच्या लाभार्थी आहेत.
- किशोरवयीन महिलांना शिक्षण, आरोग्य आणि स्वच्छता शिक्षण तसेच जीवनातील आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी सक्षमीकरण मिळेल.
- किशोरी शक्ती योजनेअंतर्गत विभागीय कर्मचारी आणि अंगणवाडी सेविका प्रत्येक ग्रामपंचायतीमधून 18 मुलींची निवड आणि प्रशिक्षण यावर देखरेख करतात.
- शाळा किंवा महाविद्यालय सोडलेल्या किशोरवयीन मुलींना उद्योगात किंवा स्वतंत्र कंत्राटदार म्हणून काम करण्यासाठी वरील योजना वापरणे.
- वर्षातील किमान 300 दिवस या योजनेअंतर्गत किशोरवयीन मुलींना 600 कॅलरीज, 18-20 ग्रॅम प्रथिने आणि इतर पोषक तत्वे दिली जातील. मुलींच्या शारीरिक विकासाला याचा फायदा होईल.
किशोरी शक्ती योजनेची उद्दिष्टे
Objectives of Kishori Shakti Yojana
- प्रशिक्षण जवळच्या अंगणवाडीत होणार असल्याने महिला व मुली सहभागी होणार आहेत.
- आरोग्यविषयक माहिती तपासण्यासाठी अंगणवाडी केंद्रात प्रशिक्षण दिले जाणार आहे.
- मुलींचे आरोग्य आणि पोषण वाढवणे
- आरोग्य, पोषण, कौटुंबिक कल्याण, गृह व्यवस्थापन, मुलांची काळजी आणि अतिपरिचित स्वच्छता माहिती वितरीत करणे.
- त्यांची जागरुकता वाढवण्यासाठी जेणेकरुन त्यांना या योजनेअंतर्गत घरकाम आणि व्यवसाय प्रशिक्षण मिळू शकेल आणि पैसे कमावता येतील.
- योजना आरोग्य पोषण शिक्षणाविषयी माहिती देतो. पर्यावरणीय स्वच्छता, सामुदायिक पोषण आणि वैयक्तिक स्वच्छता मासिक पाळी विज्ञान आणि गर्भनिरोधकाची स्वच्छता शरीररचना याबद्दलचे गैरसमज मागील गर्भधारणेदरम्यान लैंगिक अत्याचार आणि बालविवाहाचे दर.
- त्यांना अतिरिक्त पोषण देण्यासाठी या योजनात सहभागी होणाऱ्या प्रत्येक किशोरवयीन मुलीला एक कार्ड प्राप्त होते जे तिला सरकारने प्रदान केलेल्या सर्व संसाधनांमध्ये प्रवेश करण्यास सक्षम करते.
- आठवड्यातून एकदा IFC टॅब्लेट सारख्या लोह पूरक आहार दिल्यास किशोरवयीन मुलींचे आरोग्य सुधारू शकते. या योजनासाठी निवडलेल्या किशोरवयीन स्त्रिया दर सहा महिन्यांनी एकदा जंतनाशक औषध घेतात, त्यांचे वजन नियंत्रित केले जाते आणि त्यांच्या हिमोग्लोबिनची पातळी मोजली जाते.
किशोरी शक्ति योजनेचे महत्त्वाचे मुद्दे
Important points of Kishori Shakti Yojana
- या योजनांच्या प्रशासनावर महिला व बालविकास विभाग आणि महाराष्ट्र सरकार देखरेख करणार आहेत.
- अहमदनगर, अकोला, औरंगाबाद, भंडारा, चंद्रपूर, धुळे, हिंगोली, जळगाव, जालना, लातूर, नंदुरबार, उस्मानाबाद, परभणी, पुणे, रायगड, रत्नागिरी, सांगली, सिंधुदुर्ग, सोलापूर, ठाणे, वर्धा आणि वाशीम या जिल्ह्यांमध्ये महाराष्ट्र सरकारने किशोरी शक्ती योजना सुरू केली आहे.
- किशोरी शक्ती योजनेंतर्गत राज्य सरकार आता वार्षिक ३.८ लाख कोटी रुपयांची गुंतवणूक करणार आहे.
किशोरी शक्ति योजनेचे अटी व नियम
Terms and Conditions of Kishori Shakti Yojana
- योजना फक्त महाराष्ट्र राज्यातील मुलींसाठी असेल.
- या योजनात सहभागी होण्यासाठी मुलींचे वय 11 ते 18 वर्षे असणे आवश्यक आहे.
- या योजनामुळे राज्याबाहेर राहणाऱ्या मुलींना मदत होणार नाही.
- या योजनेअंतर्गतमुलींसाठी फक्त सहा महिन्यांची निवड प्रक्रिया असेल.
- या योजनाचा पूर्वी लाभ घेतलेल्या मुलीला तो पुन्हा मिळण्यास पात्र नाही.
- योजना अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातींमधील मुलींना, तसेच मागासलेले शेतकरी आणि दारिद्र्यरेषेखालील लोकांना मदत करू शकतो.
किशोरी शक्ती योजनेसाठी आवश्यक असणारी कागदपत्रे
Documents required for Kishori Shakti Yojana
- आधार कार्ड
- जन्म प्रमाणपत्र
- जात प्रमाणपत्र
- बीपीएल रेशन कार्ड
- शाळा सोडल्याचा दाखला
किशोरी शक्ती योजनेची पात्रता
Eligibility of Kishori Shakti Yojana
- अर्जदार महिला महाराष्ट्र राज्यात राहणारी असणे आवश्यक आहे.
- महाराष्ट्र सरकार किशोरी शक्ती योजनेचा एक भाग म्हणून 16 ते 18 वयोगटातील किशोरवयीन मुलींना कौशल्य प्रशिक्षण देईल.
- किशोरवयीन मुलगी अर्जदाराचे वय अकरा ते अठरा वर्षांच्या दरम्यान असणे आवश्यक आहे.
- किशोरवयीन महिला असावी जिने शाळा सोडली आहे.
- दारिद्र्यरेषेखालील बीपीएल कार्ड असलेल्या किशोरवयीन मुली या योजनेसाठी पात्र आहेत.
किशोरी शक्ती योजनेसाठी ऑनलाइन कसा करावा
Online apply for Kishori Shakti Yojana
- किशोरी शक्ती योजनेसाठी ऑनलाइन अर्ज सबमिट करण्यापूर्वी अधिकृत वेबसाइटवर लॉग इन करा. (वेबसाइटची लिंक maharashtra.gov.in/ दिली आहे.)
- अधिकृत वेबसाइटवर लॉग इन केल्यानंतर या योजनेसाठी अर्ज भरा.
- अर्ज पूर्ण केल्यानंतर आवश्यक फाईल्स संलग्न करा.
- शेवटी, अर्ज पाठवा.
किशोरी शक्ती योजनेसाठी ऑफलाईन कसा करावा
Offline apply for Kishori Shakti Yojana
- अंगणवाडी कर्मचारी त्यांच्या समाजातील प्रत्येक घराची तपासणी करतात. आणि अशा प्रकारे आपल्या भागातील शाळाबाह्य किशोरवयीन मुली ओळखल्या जातात.
- महिला व बालविकास विभागाला सर्वेक्षणातून मुलींची नावे अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांमार्फत प्राप्त होतात.
- महिला व बालविकास विभागाने निवडलेल्या मुलींचे त्यानंतर मूल्यमापन केले जाते. त्यानंतर, विभाग पात्र समजल्या जाणाऱ्या मुलींची नोंदणी करतो.
- या योजनेअंतर्गत नोंदणी केलेल्या मुलींना किशोरी कार्ड दिले जाते.
- योजना आता किशोरी कार्ड असलेल्या मुलींसाठी उपलब्ध आहे.
FAQ’s वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
1) किशोरी शक्ती योजनेचे उद्दिष्ट काय आहे?
या योजनेची प्राथमिक उद्दिष्टे म्हणजे किशोरवयीन मुलींची पोषण स्थिती वाढवणे, त्यांचे आरोग्य सुधारणे, त्यांना नवीन कौशल्ये शिकण्याची संधी देऊन त्यांना स्वावलंबी बनण्यास मदत करणे आणि सामाजिक समस्यांबद्दल जागरुकता वाढवणे.
2) किशोरी शक्ती योजनेचे फायदे काय आहेत?
योजना मुलींना लोहाच्या गोळ्या, पोषण पूरक आहार, आरोग्य तपासणी, कौशल्य विकास प्रशिक्षण, आर्थिक मदत आणि स्वयंरोजगारासाठी मदत पुरवतो.
3) किशोरी शक्ती योजनेसाठी कोणत्या महिला पात्र आहेत?
अविवाहित आणि 11 ते 18 वयोगटातील मुली या योजनासाठी पात्र आहेत. शिवाय त्यांचे कुटुंब रु. वर्षाला 1 लाख, जे असायला हवे त्यापेक्षा कमी आहे.
4) किशोरी शक्ती योजनेसाठी अर्ज कसा करू शकतो?
या योजनेसाठी अर्ज सादर करण्यासाठी उमेदवाराने जवळच्या अंगणवाडी केंद्राच्या सेविकेशी संपर्क साधावा. अर्जदार पात्र असल्यास, केंद्राची सेवक महिलांची नोंदणी करेल.
5) किशोरवयीन मुलांसाठी काय फायदे आहेत?
कौशल्य विकास, युवा योजना, आरोग्य तपासणी आणि पौष्टिक जेवण यांचा लाभ घ्या.
6) या योजनेअंतर्गत कोणत्या प्रकारचे प्रशिक्षण दिले जाते?
स्वयंरोजगार कौशल्ये, पोषण, आरोग्य, स्वच्छता आणि दैनंदिन जीवनातील अडथळ्यांवर मात करण्यासाठी प्रशिक्षण दिले जाते.
7) योजना कोणत्या विभागाच्या अंतर्गत मोडते?
योजना राबविण्याची जबाबदारी महिला व बालविकास विभागाकडे आहे.
